Kontekst ja viitamine: argivestlused, legod ja narratiivid

Authors

  • Helen Hint Tartu Ülikool
  • Maria Reile Tartu Ülikool
  • Renate Pajusalu Tartu Ülikool

DOI:

https://doi.org/10.12697/jeful.2013.4.1.10

Keywords:

referents, definiitsus, demonstratiivid, pronoomenid, narratiiv, argivestlus, lapsekeel, eesti keel

Abstract

Käesolev artikkel käsitleb konteksti ja viitamisvahendeid, mis loovad konteksti. Käsitlus põhineb eelkõige kolmel eraldi läbiviidud uurimusel, milles kõigis oli põhitähelepanu algselt suunatud viitamisvahenditele. Vaatleme kontekstualiseerimisvõtteid spontaansetes argivestlustes ja kahes katselises olukorras: katses legoklotsidega, milles üks katsealune ehitab klotsidest maja teise katsealuse juhendamisel, ja pildiseeria põhjal jutustatud narratiivides. Artiklis võrreldakse, mis nendes kolmes kontekstis oli sarnast ja mis erinevat eelkõige vestlustegevuse alguses: tegevuse olemusest märku andmises ja referentide loomises. Kuna üks osa vaadeldavaid narratiive pärineb lastelt, puudutab artikkel mõnevõrra ka erinevate vanuseliste gruppide viitamisstrateegiaid.

Context and reference: everyday conversations, Lego blocks and narratives. The article discusses context and context-creating means of reference. It is mainly based on three separate studies, all of which originally concentrated on referential devices. We examine contextualizing techniques in spontaneous everyday conversations and in two experimental situations: in an experiment with Lego blocks where one of the subjects builds a house using Lego blocks while being instructed by the other subject, and in narratives based on a picture sequence. The article compares the similarities and differences between these three contexts, concentrating particularly on the beginning of the conversational activity: signalling the nature of the activity and creating referents. Since some of the narratives are told by children the article also touches briefly the reference strategies of different age groups.

Downloads

Download data is not yet available.

References

Abbott, Barbara (2010) Reference. Oxford: Oxford University Press.

Ariel, Mira (2001) “Accessibility theory: and overview”. In T. Sanders, J. Schilperoord, W. Spooren, eds. Text representation: linguistic and psycholinguistic aspects, 29–87. Amsterdam: John Benjamins.

Chafe, Wallace (1994) Discourse, consciousness, and time: the flow and displacement of conscious experience in speaking and writing. Chicago: The University of Chicago Press.

Coventry, Kenny R., Bernice Valdés, Alejandro Castillo, Pedro Guijarro- Fuentes (2008) “Language within your reach: near-far perceptual space and spatial demonstratives”. Cognition 108, 3, 889–895. http://dx.doi.org/10.1016/j.cognition.2008.06.010

Diessel, Holger (1999) Demonstratives: form, function and grammaticalization. Amsterdam and Philadelphia: John Benjamins.

Duranti, Alessandro, Charles Goodwin (1992) “Rethinking context: an introduction”. In A. Duranti, C. Goodwin, eds. Rethinking context: language as an interactive phenomenon, 1–42. Cambridge: Cambridge University Press.

EKG I = Erelt, Mati, Reet Kasik, Helle Metslang, Henno Rajandi, Kristiina Ross, Henn Saari, Kaja Tael, Silvi Vare (1995) Eesti keele grammatika I. Eesti Teaduste Akadeemia Eesti Keele Instituut.

Etelämäki, Marja (2009) “The Finnish demonstrative pronouns in light of interaction”. Journal of Pragmatics 41, 1, 25–46. http://dx.doi.org/10.1016/j.pragma.2008.09.005

Fillmore, Charles J. (1997) Lectures on deixis. Stanford: CSLI Publications. Greenberg, Joseph (2005) Genetic linguistics: essays on theory and method. William Croft, ed. Oxford: Oxford University Press.

Gumperz, John J. (1982) Discourse strategies. (Studies in Interactional Sociolinguistics, 1.) Cambridge: Cambridge University Press. http://dx.doi.org/10.1017/CBO9780511611834

Gundel, Jeanette, Nancy Hedberg, Ron Zacharski (1993) “Cognitive status and the form of referring expressions in discourse”. Language 69, 274–307. http://dx.doi.org/10.2307/416535

Gundel, Jeanette, Mamadou Bassene, Bryan Gordon, Linda Humnick, Amel Khalfaoui (2010) “Testing predictions of the givenness hierarchy framework: a crosslinguistic investigation”. Journal of Pragmatics 42, 1770–1785. http://dx.doi.org/10.1016/j.pragma.2009.09.010

Hanks, William F. (1996) Language and communicative practices. Chicago: Westview Press.

Hennoste, Tiit (2003) „Suulise eesti keele uurimine: korpus”. Keel ja Kirjandus 46, 7, 481–500.

Jarbou, Samir Omar (2010) “Accessibility vs. physical proximity: an analysis of exophoric demonstrative practice in Spoken Jordanian Arabic”. Journal of Pragmatics 42, 11, 3078–3097. http://dx.doi.org/10.1016/j.pragma.2010.04.014

Keevallik, Leelo (2010) “Marking boundaries between activities: the particle nii in Estonian”. Research on Language and Social Interaction 43, 2, 157–182. http://dx.doi.org/10.1080/08351811003737697

Kirsipuu, Helen (2009) Noomenifraaside referentsiaalsed omadused argivestlustes. Bakalaureusetöö. Käsikiri Tartu Ülikooli eesti ja üldkeeleteaduse instituudis.

Kirsipuu, Helen, Piret Soodla, Renate Pajusalu (2012) “Referentsiaalsed noomenifraasid laste narratiivides”. Eesti Rakenduslngvistika Ühingu Aastaraamat 8, 91–107. http://dx.doi.org/10.5128/ERYa8.06

Lambrecht, Knud (1994) Information structure and sentence form. topic, focus and the mental representation of discourse referents. Cambridge: Cambridge University Press. http://dx.doi.org/10.1017/CBO9780511620607

Larjavaara, Matti (1990) Suomen deiksis. Helsinki: Suomalaisen Kirjallisuuden Seura.

Laury, Ritva (1997) Demonstratives in interaction: the emergence of a definite article in Finnish. Amsterdam and Philadelphia: John Benjamins.

Laury, Ritva (1999) “Definiteness”. In Jef Verschueren, Jan­Ola Östman, Jan Blommaert, Cris Bulcaen, eds. Handbook of pragmatics. Amsterdam and Philadelphia: John Benjamins.

Lindström, Liina (2000) „Narratiiv ja selle sõnajärg”. Keel ja Kirjandus, 3, 190–200.

Lindström, Liina, Piret Toomet (2000) „Eesti suuliste narratiivide keelelisi erijooni”. Tiit Hennoste, toim. Eesti keele allkeeled, 174–203. Tartu: Tartu Ülikooli Kirjastus.

Lyons, Christopher (1999) Definiteness. Cambridge: Cambridge University Press. http://dx.doi.org/10.1017/CBO9780511605789

Lyons, John (1977) Semantics 2. Cambridge: Cambridge University Press.

Pajusalu, Renate (1999) Deiktikud eesti keeles. (Disserationes philologiae Universitatis Tartuensis, 8.) Tartu: Tartu Ülikooli Kirjastus.

Pajusalu, Renate (2000) ”Indefinite Determiners mingi and üks in Estonian”. In Mati Erelt, ed. Estonian: typological studies IV, 87–117. Tartu: Tartu Ülikooli Kirjastus.

Pajusalu, Renate (2002) ”Referentsiaalne praktika kõneetnograafia uurimisvaldkonnana”. Pajusalu, Renate, Ilona Tragel, Tiit Hennoste, Haldur Õim, toim. Teoreetiline keeleteadus Eestis, 209–221. Tartu: Tartu Ülikooli Kirjastus.

Pajusalu, Renate (2005) ”Anaphoric pronouns in spoken Estonian: crossing the paradigms”. In Ritva Laury, ed. Minimal reference: the use of pronouns in Finnish and Estonian discourse, 107–134. Helsinki: Suomalaisen Kirjallisuuden Seura.

Pajusalu, Renate (2006) “Death of a demonstrative: person and time: the case of Estonian too”. Linguistica Uralica 42, 4, 241–253.

Piwek, Paul, Robbert-Jan Beun, Anita Cremers (2008) ”‘Proximal’ and ‘distal’ in language and cognition: evidence from deictic demonstratives in Dutch”. Journal of Pragmatics 40, 4, 694–718. http://dx.doi.org/10.1016/j.pragma.2007.05.001

Reile, Maria (2011) Demonstratiivide kasutus ruumis. Magistritöö. Käsikiri Tartu Ülikooli eesti ja üldkeeleteaduse instituudis.

Sahkai, Heete (2003) “Demonstrative doubling in spoken Estonian”. Trames 7, 2, 120–144.

Silverstein, Michael (1976) “Shifters, linguistic categories and cultural description”. In Keith H. Basso and Henry A. Selby, eds. Meaning in anthropology. Albuquerque: University of New Mexico Press.

Soodla, Piret (2011) Picture-elicited narratives of Estonian children at the kindergarten-school transition as a measure of language competence. (Dissertationas Pedagogicae Universitatis Tartuensis.) Tartu: Tartu University Press.

Downloads

Published

2013-06-20

How to Cite

Hint, H., Reile, M., & Pajusalu, R. (2013). Kontekst ja viitamine: argivestlused, legod ja narratiivid. Eesti Ja Soome-Ugri Keeleteaduse Ajakiri. Journal of Estonian and Finno-Ugric Linguistics, 4(1), 161–183. https://doi.org/10.12697/jeful.2013.4.1.10

Most read articles by the same author(s)

1 2 > >>